Afbeelding
Verhaal
19 augustus 2019
Duurzaamheid in het klooster: deze abt rijdt al sinds 2013 in een elektrische auto
Sinds voorjaar 2019 prijkt het plaatje ‘Groene Kerk’ aan de gevel van de prachtige abdij Koningshoeven in Berkel-Enschot. Abt Bernardus (hoofd van de abdij) vindt het belangrijk als klooster aangesloten te zijn bij de Groene Kerken-beweging. ‘We zien het als een maatschappelijke verantwoordelijkheid, waarmee we laten zien: dit is belangrijk. Deze keuzes moet je maken, ook al kost het meer.'
We hebben altijd heel sterk het duurzaamheidsbesef meegekregen van onze voorgangers: we moeten goede rentmeesters zijn.
Dat het klooster groene, duurzame keuzes maakt, is volgens abt Bernardus geen hype. ‘Wij behoren tot een kloosterorde die van oudsher heel erg gericht is op landbouw en veeteelt. Vanuit die geschiedenis zijn we altijd bezig geweest met de vraag: hoe produceer je zo duurzaam mogelijk? We hebben altijd heel sterk dat besef meegekregen van onze voorgangers: we moeten goede rentmeesters zijn.’
Hoewel groene keuzes maken altijd al in het DNA van de Koningshoeven zat, heeft het verschijnen van de encycliek (rondzendbrief) Laudate Si in 2015 van Paus Franciscus de ontwikkelingen wel in een stroomversnelling gebracht. ‘Keuzes die we voorheen al onbewust maakten, werden door de encycliek bevestigd. Er werden woorden aan gegeven. En waar voorheen de groene keuzes vooral voortkwamen uit het bestuur, heeft Laudate Si er een gemeenschapsgebeuren van gemaakt.’
Burgerlijke ongehoorzaamheid
Toen het klooster tussen 1999 en 2013 een grote renovatie onderging, keek de kloostergemeenschap uitdrukkelijk naar duurzame opties. ‘Dat was overigens nog niet zo eenvoudig, omdat ons klooster een rijksmonument is. Dan mag je niet zomaar zonnepanelen op je dak plaatsen, of dubbel glas aanbrengen. Maar een beetje ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ is ons niet vreemd’, lacht de abt veelbetekenend.
Omdat broeder Bernardus in zijn rol als abt veel het land ingaat, besloot het klooster al in 2013 elektrisch te gaan rijden. ‘Dat ik met een Tesla rondrijd, wordt me niet altijd in dank afgenomen. Mensen staan snel klaar met een oordeel, omdat het zo’n luxe auto is. Maar ik zou liever hebben dat ze me vragen naar het waarom. Dan kan ik uitleggen waarom we als klooster investeren in duurzame middelen, ook al kost het meer.’
Dat ik met een Tesla rondrijd, wordt me niet altijd in dank afgenomen.
Niet of/of maar en/en
Over kritiek gesproken, sommige christenen zijn bang dat de aandacht voor duurzaamheid afleidt van het Evangelie. Hoe ziet de abt dit? ‘Dan is het alsof onze blik alleen op het hiernamaals, op het leven met God, gericht moet zijn. Maar dan maak je van het leven hier op aarde een soort tussenruimte, waar je het dan maar moet uithouden, tot die deur naar de andere kant opengaat. Maar daarvoor heeft God de wereld niet geschapen! De geloofsbelijdenis begint niet voor niks met: ‘Wij geloven in God, de Schepper van hemel en aarde.’ Het is niet of/of, maar en/en. Of zoals Benedictus het zegt: ‘Ora et Labora’ - bid en werk.’
Het sluit aan bij wat broeder Bernardus als wapenspreuk koos toen hij abt werd, een citaat van Amos: ‘Zoek God en leef’. In een eerder interview zegt hij hierover: ‘We zijn geroepen om te leven! Niet alleen na dit leven, maar hier en nu al. Dat betekent dat je met beide benen in de maatschappij staat, en dat je je met je hele hebben en houden inzet voor deze aarde. Dat is niet ongeestelijk. Het is juist onze roeping: om God te betrekken in het leven van elke dag.’
Het Event van de Schepping
Er zit ook nog een andere drijfveer achter het duurzaamheidsdenken van de abt. ‘We hebben alles, en kunnen alles, maar is dat allemaal goed? Is het noodzakelijk? Waarom zou ik mezelf niet een paar beperkingen opleggen, zoals de gelofte van armoede? Het heeft te maken met ruimte gunnen. In Psalm 4 staat: ‘Gij die mij ruimte geeft’. Ik vind het een prachtig Godsbeeld. Jezus doet dat voortdurend: Hij maakt zichzelf de minste. Hij maakt zich letterlijk klein, zodat de ander groot kan worden.
Dat minderen is niet alleen maar geestelijk. Als ik mijn voedsel beter gebruik, dan is er meer over voor anderen. Dan schep ik ruimte voor de ander: zowel voor degene die voedsel produceert, als voor mensen die het niet hebben. Maar als ik maar steeds meer ruimte inneem, dan druk ik anderen uit die ruimte. Daardoor ontstaat armoede, of worden de armen nog armer.’
Het leven volgens een kloosterritme maakt volgens abt Bernardus dat je je meer bewust bent van de Schepping, en dat je daar onderdeel van bent. 'Het moderne leven maakt alle dagen gelijk, als een sleur. Ik denk dat mensen daarom ook zo naar events uitkijken. Maar als we meer oog zouden krijgen voor het Event van de Schepping, dan zouden we dat niet nodig hebben. Neem een zonsondergang. Als je nog nooit de zon hebt zien opgaan, dan denk ik dat je iets mist.’
